Πρώιμη Παρέμβαση

Η βασική ιδέα της πρώιμης παιδικής παρέμβασης είναι στενά συνδεδεμένη με τα   «κρίσιμα στάδια» της πρώιμης ηλικίας. Η θεωρία βασίζεται στην αρχή ότι μελλοντικά σημεία ανάπτυξης του παιδιού διαμορφώνονται κατά την διάρκεια αυτών των σταδίων και παίζουν σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα ζωή του. Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας αυτής αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό βήμα για την παροχή, όσο το δυνατό νωρίτερα, κινήτρων στα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές ή που ανήκουν στην κατηγορία υψηλού κινδύνου.

Αποδέκτες της πρώιμης παιδικής παρέμβασης, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, είναι βρέφη και παιδιά που βρίσκονται σε «κίνδυνο», από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των 6 χρόνων.

Σκοπός της σε πρώιμο στάδιο παροχής βοήθειας στο παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι η ενθάρρυνση και η παρακίνηση της αισθητηριοκινητικής, συναισθηματικής, κοινωνικής και διανοητικής ανάπτυξης, ώστε να αναπτυχθούν οι ατομικές ικανότητες και να μπορεί να συμμετέχει ενεργά και αυτόνομα στο περιβάλλον του.

Οι στόχοι της πρώιμης παιδικής παρέμβασης είναι:

> Η λήψη προληπτικών μέτρων για την αποφυγή δευτερογενών αναπηριών όταν αυτές είναι πιθανές (μείωση αρνητικών συνεπειών όταν υπάρχει αναπηρία).
> Η ενίσχυση και ενθάρρυνση της ανάπτυξης του παιδιού σε ένα πρώιμο στάδιο.
> Η παροχή βοήθειας στην οικογένεια για την εκπαίδευση του παιδιού.
> Βοήθεια στην οικογένεια για τις καθημερινές επαφές της με το παιδί.
> Η παροχή στο παιδί μιας «γλώσσας»,  λεκτικής ή μη λεκτικής επικοινωνίας.
> Η πλήρης συμμετοχή των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην οικογένεια, το νηπιαγωγείο, το σχολείο και την κοινωνία.

Είναι διαπιστωμένο ότι οι υφιστάμενες δομές στην Κύπρο που παρέχουν υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης καλύπτουν ένα πάρα πολύ μικρό ποσοστό των αναγκών, μόλις το 20%.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών δέχεται ιατρική φροντίδα και εξειδικευμένες θεραπείες από ιδιώτες θεραπευτές, κάτι που εξαρτάται άμεσα από την οικονομική κατάσταση των γονιών, ενώ ένα επίσης μεγάλο ποσοστό δεν έχει τις δυνατότητες αυτές.

Η ένταξη των παιδιών σε ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι περισσότερο προϊόν των προσπαθειών που καταβάλλουν γονείς, ιδιωτικά ιδρύματα και της τύχης, παρά ενός δομημένου συστήματος.

Από αυτά εξάγεται το συμπέρασμα, ότι το υφιστάμενο σύστημα πρώιμης παιδικής παρέμβασης στην Κύπρο είναι ένα καθαρά επιλεκτικό σύστημα, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το βασικό δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης των πολιτών.

Η κατάσταση αυτή βασίζεται στο αναπάντητο ερώτημα, του ποιος φέρει την ευθύνη για την παροχή των υπηρεσιών πρώιμης παιδικής παρέμβασης. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων; Το Υπουργείο Υγείας; Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού; ή και τα τρία Υπουργεία;

Συμπερασματικά μπορούμε να υποστηρίξουμε, ότι στην Κύπρο απουσιάζει ένα δομημένο σύστημα πρώιμης παιδικής παρέμβασης, καθώς και ένας διάλογος για την αναγκαιότητα και την εφαρμογή του.

Για το λόγο αυτό απαίτησή μας είναι, όπως Πολιτεία, πολιτικοί, ειδικοί, φορείς και γονείς να αρχίσουν, το συντομότερο δυνατόν ένα σοβαρό διάλογο με στόχο τη θεσμοθέτηση και νομοθετική ρύθμιση της πρώιμης παρέμβασης, καθώς και την εφαρμογή ενός παγκύπριου συστήματος πρώιμης παιδικής παρέμβασης, το οποίο θα: 1) βελτιώσει την ποιότητα ζωής των οικογενειών που έχουν παιδί με αναπηρία, 2) θα προλαμβάνει δευτερογενείς διαταραχές, γ) θα μειώσει τα μελλοντικά έξοδα του κοινωνικού συστήματος και δ) θα διασφαλίζει την διεπιστημονική προσέγγιση.

Θωμάς Κατσιώνης